Dövizle Kira Yasağı Ve İstisnaları

Kira sözleşmelerinde döviz kullanımının yasaklanması, son yıllarda hem mülk sahipleri hem de kiracılar arasında önemli bir tartışma konusu oldu. 13 Eylül 2018’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı Kararıyla, ülkemizde yabancı para birimiyle (dövizle) sözleşme yapmak önemli ölçüde yasaklanmıştır. Bu düzenleme, ülke ekonomisinin döviz kurlarındaki dalgalanmalardan daha az etkilenmesini amaçlıyor.

Dövizle sözleşme yasağının uygulanabilmesi için gerekli şartlara değinmeden önce şu hususu açık bir şekilde ifade etmek gerekmektedir: Gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde dövizle sözleşme yasağı yalnızca bu sözleşmelerden kaynaklanan ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden kararlaştırılmasını yasaklamamaktadır. Söz konusu yasak ile gayrimenkul kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden kararlaştırılmasının yasaklanmasının yanı sıra bu sözleşmelerden kaynaklanan ödeme yükümlülüklerinin dövize endeksli olarak kararlaştırılması da yasaklanmaktadır. Örneğin; bir gayrimenkul kiralama sözleşmesinde kira bedelinin 1.000,00 Amerikan doları olarak kararlaştırılması yasaklandığı gibi bu sözleşmede kira bedelinin ödeneceği tarihteki kur üzerinden 1.000,00 Amerikan dolarının Türk lirası karşılığı olarak belirlenmesi de yasaklanmaktadır. Bu nedenle yasak kapsamındaki gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde kira bedeli dahil ödeme yükümlülüklerinin, dövize endeksleme de yapılmadan, Türk parası olarak kararlaştırılması zorunludur.

Ayrıca Tebliğ’in 8. maddesinin yirmi ikinci fıkrasında uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya ve/veya dolaylı olarak dövize endekslenen gayrimenkul kiralama sözleşmelerinin de 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’nın uygulaması kapsamında dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirileceği öngörülmüştür. Yani , geçtiğimiz günlerde bakanlığın tekrar vurguladığı gibi , altın cinsinden sözleşme yapmak da yasaktır.

Türk parası olarak kararlaştırılmış ödeme yükümlülüklerinin ödeme tarihindeki kur üzerinden döviz cinsinden ödenmesi ise yasak kapsamında yer almamaktadır. Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde kural olarak dövizle sözleşme yasağı bulunmakla birlikte dövizle ödeme yasağı bulunmamaktadır. Bu nedenle dövizle sözleşme yasağı kapsamındaki gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası ile kararlaştırılmış olmak koşuluyla, ödeme tarihinde döviz cinsinden ifa edileceğine ilişkin kayıtlar geçerlidir. Örneğin ; bir gayrimenkul kiralama sözleşmesinde kira bedelinin 20.000 TL olarak belirlenmesi , ödeme gününde ise 20.000 TL ye denk olacak şekilde döviz ile ödenmesi mümkündür.

Yasağın getirdiği istisnalar da mevcuttur, bu istisnaları da gözden kaçırmamak gerekir. Tebliğ’in 8. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul kiralama sözleşmeleri hakkında dövizle sözleşme yasağı uygulanmayacaktır. Yani kiracının yabancıysa , dilediğiniz ödeme yöntemiyle kira sözleşmesi yapabilirsiniz. Aynı durum mülk sahibinin Türkiye’de yerleşik olmaması halinde de geçerlidir.

Bu yasak, her ne kadar yerel ekonomiyi koruma adına önemli bir adım olsa da, tarafların özgürce sözleşme yapma hakkına müdahale olması sebebiyle de eleştirilmektedir. Kira sözleşmelerinin Türk Lirası üzerinden yapılması zorunluluğu, birçok mülk sahibini ve kiracıyı yeniden düşünmeye ve sözleşmelerini revize etmeye zorlamakta , ev sahiplerini evlerini sadece yabancı kiracıya kiralamaya sevk etmektedir. Piyasa koşullarına uygun, adil ve esnek düzenlemeler yapılması gerektiği açıktır.

Yeni adli yılda, kira sözleşmelerindeki döviz yasaklarına dair düzenlemelerin nasıl şekilleneceğini ve bu düzenlemelerin kira piyasasına etkilerini dikkatle takip edeceğiz. Ekonomik istikrar ile tarafların haklarını koruyan bir dengeyi sağlamak en büyük hedef olmalıdır.