İsrail ve Hamas arasında kalıcı ateşkesi ve esir değişimini içeren anlaşmanın detayları ortaya çıktı.
Katar ve Mısır’ın arabuluculuğunda yapılan anlaşmaya göre:
Anlaşma, 42 gün sürecek 3 aşamalı bir planla uygulamaya konulacak ve barış sürecine öncülük edecek.
Çerçeve anlaşma, aşağıda belirtilen birbiriyle ilişkili ve bağlantılı üç aşamadan oluşmaktadır:
Birinci aşama (42 gün): İki taraf arasındaki karşılıklı askeri operasyonların geçici olarak durdurulması ve İsrail güçlerinin yoğun nüfuslu bölgelerden doğuya doğru çekilmesi ve aşağıda gösterildiği gibi Gazze Şeridi’nin tamamında, Gazze Vadisi (Netzarim ekseni ve Kuveyt kavşağı) dahil olmak üzere sınır boyunca bir bölgeye çekilmesi.
Gazze Şeridi’nde askeri ve keşif amaçlı hava operasyonlarının günde 10 saat, tutuklu ve hükümlülerin serbest bırakıldığı günlerde ise 12 saat durdurulması.
Yerinden edilmiş kişilerin yaşadıkları bölgelere geri dönmeleri ve İsrail’in Gazze Vadisi, Netzarim ekseni ve Kuveyt kavşağından çekilmesi:Üçüncü gün (üç tutuklunun serbest bırakılmasının ardından) İsrail güçleri el-Raşid Caddesi’nden doğuya doğru Salah Al-Din Caddesi’ne doğru tamamen çekilecek, bu bölgedeki askeri üsleri ve tesisleri tamamen kaldıracak ve yerinden edilmiş kişilerin (silah taşımadan) ikamet ettikleri bölgelere dönmelerine, Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerinde sakinlerin hareket özgürlüğüne ve el-Raşid Caddesi’nden ilk günden itibaren hiçbir engel olmaksızın insani yardımların girişine izin verecektir.
22. günde (hala hayatta olan sivil tutukluların yarısının, kadın askerler de dahil olmak üzere, serbest bırakılmasının ardından), İsrail güçleri Gazze Şeridi’nin merkezinden (özellikle Netzarim-Şehitler ekseni ve Kuveyt Kavşağı ekseni) Salah al-Din Yolu’nun doğusundan sınıra yakın bir bölgeye çekilecek ve tüm askeri üsleri ve tesisleri tamamen kaldıracak. Yerinden edilenlerin Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki ikamet yerlerine dönmelerine izin verilecek ve Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerindeki sakinlerin hareket özgürlüğü garanti altına alınacak.
Anlaşmanın ilk gününden itibaren, büyük ve yeterli miktarda insani yardım malzemesi ve yakıt (günlük 600 tır, bunlardan 50’si akaryakıt kamyonu, 300’ü kuzeye olmak üzere) girişi yapılacak, elektrik ve ticaret istasyonunun işletilmesi için gerekli yakıt ve molozların kaldırılması için gerekli ekipmanlar ile Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerindeki hastane, sağlık ocağı ve fırınların onarımı ve işletilmesi için gerekli malzemeler dahil olmak üzere) sağlanacak ve bu durum anlaşmanın tüm aşamalarında devam edecektir.
İlk aşamada Hamas, İsrail hapishaneleri ve gözaltı merkezlerindeki tutukluların sayısına karşılık, kadınlar (siviller ve askerler), çocuklar (19 yaş altı, askerler hariç), yaşlılar (50 yaş üstü) ve hasta ve yaralı siviller de dahil olmak üzere 33 İsrailli tutukluyu (yaşayan veya ölü) serbest bırakacak. Bu süreç aşağıdaki takvime göre şekillenecektir:
Hamas, tüm yaşlı yaşayan İsrailli tutukluları (50 yaş üstü), hastaları ve yaralı sivilleri serbest bırakıyor. Karşılığında İsrail, Hamas’ın sağladığı listeler temelinde, zaman içindeki en uzak tutuklamalara dayanarak, her İsrailli tutuklu için 30 yaşlı (50 yaş üstü) ve hasta tutukluyu serbest bırakıyor.
Hamas, hayatta olan tüm İsrailli kadın askerleri serbest bırakır. Karşılığında İsrail, Hamas’ın sağladığı listeye göre, serbest bırakılan her İsrailli kadın asker için (30 müebbet, 20 farklı ceza) hapishanelerinden 50 mahkumu serbest bırakır.
Birinci aşamada tutuklu ve hükümlü değişimlerinin planlanması: Hamas anlaşmanın üçüncü gününde üç İsrailli tutukluyu serbest bırakır, ardından Hamas mümkün olduğunda kadınlardan (siviller ve kadın askerler) başlayarak her yedi günde bir üç tutukluyu daha serbest bırakır. Altıncı haftada Hamas bu aşamada yer alan tüm kalan sivil tutukluları serbest bırakır. Karşılığında İsrail, Hamas’ın sunacağı listeye göre İsrail hapishanelerindeki Filistinli tutukluların kararlaştırılan sayısını serbest bırakır.
Yedinci güne kadar (eğer mümkünse) Hamas, bu aşamada serbest bırakılacak İsrailli tutukluların sayısına ilişkin bilgi verecek.
İsrail tarafı, Şalit Anlaşması kapsamında yeniden tutuklanan tüm tutukluları 22’nci günde serbest bırakıyor.
Serbest bırakılacak yaşayan İsrailli tutuklu sayısı 33’ten azsa, aynı kategorilerdeki ölü beden sayısı bu aşama için tamamlanacaktır. Karşılığında İsrail, 7 Ekim 2023’ten sonra Gazze Şeridi’nden tutuklanan tüm kadınları ve çocukları (19 yaş altı) serbest bırakacaktır. Bu, bu aşamanın beşinci haftasında yapılmalıdır.
Değişim süreci, karşılıklı askeri operasyonların durdurulması, İsrail güçlerinin çekilmesi, yerinden edilmiş kişilerin geri dönmesi ve insani yardımların girişi de dahil olmak üzere anlaşma şartlarına bağlılık düzeyine bağlıdır.
Serbest bırakılan Filistinli tutukluların daha önce tutuklandıkları suçlamalarla yeniden tutuklanmamalarını sağlamak için gerekli yasal prosedürlerin tamamlanması.
Yukarıda gösterilen birinci aşama şartları, ikinci aşama şartlarının müzakeresi için bir temel oluşturmaz.
7 Ekim 2023 tarihinden sonra İsrail cezaevleri ve toplama kamplarında bulunan tutuklu ve hükümlülere yönelik alınan tedbir ve cezaların kaldırılması, bu tarihten sonra tutuklananlar da dahil olmak üzere koşullarının iyileştirilmesi.
En geç birinci aşamanın 16’ncı gününde , her iki taraftan esir ve tutukluların (asker ve kalan erler) değişimine ilişkin şartların belirlenmesine ilişkin olarak bu anlaşmanın ikinci aşamasının ayrıntıları üzerinde anlaşmaya varılması konusunda iki taraf arasında dolaylı görüşmeler başlayacaktır; ancak bu görüşmelerin bu aşamanın beşinci haftasının sonuna kadar tamamlanması ve üzerinde anlaşmaya varılması gerekmektedir.
Birleşmiş Milletler ve UNRWA başta olmak üzere bağlı kuruluşları ve diğer uluslararası örgütler, Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerinde insani yardım sağlama çalışmalarını sürdürüyor ve bu durum anlaşmanın tüm aşamalarında devam ediyor.
Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerinde altyapının (elektrik, su, kanalizasyon, iletişim ve yollar) onarılmasına başlanması, sivil savunma için gerekli ekipmanların getirilmesi, moloz ve enkazın kaldırılması ve bunun anlaşmanın tüm aşamalarında sürdürülmesi.
Savaş sırasında evlerini kaybeden yerinden edilmiş kişilerin barınması ve barındırılması için gerekli malzeme ve ihtiyaçların girişinin kolaylaştırılması (en az 60.000 geçici ev – karavan – ve 200.000 çadır).
Bu aşamanın ilk gününden itibaren, mutabık kalınan sayıda (en az 50) yaralı askeri personelin tıbbi tedavi almak amacıyla Refah kapısından geçmesine izin verilecek, Refah kapısından geçen hasta ve yaralı yolcu sayısı artırılacak, yolculara yönelik kısıtlamalar kaldırılacak ve mal ve ticaret dolaşımı kısıtlama olmaksızın geri dönecektir.
Mısır, Katar ve Birleşmiş Milletler başta olmak üzere çok sayıda ülke ve kuruluşun gözetiminde, savaş nedeniyle tahrip olan evler, sivil tesisler ve sivil altyapının kapsamlı bir şekilde yeniden inşası ve etkilenenlere tazminat ödenmesi sürecine ilişkin gerekli düzenleme ve planlamaların başlatılması.
Bu aşamadaki karşılıklı askeri operasyonların geçici olarak durdurulması, yardım ve barınma sağlanması, kuvvetlerin çekilmesi vb. tüm tedbirler, sürdürülebilir bir sükunet (askeri ve düşmanca operasyonların durdurulması) ilan edilene kadar ikinci aşamada da devam edecektir.
İkinci aşama (42 gün): Sürdürülebilir sükunetin (askeri ve düşmanca operasyonların durdurulması) geri getirildiğini ve bunun iki taraf arasındaki tutuklu ve esirlerin (hayatta kalan tüm İsrailli erkekler (siviller ve askerler)) değişiminden önce yürürlüğe girmesinin duyurulması; bunun karşılığında, İsrail hapishanelerindeki tutukluların ve İsrail güçlerinin gözaltı kamplarındaki tutukluların sayısının üzerinde anlaşılan bir sayıya ulaşması ve İsrail güçlerinin Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesi.
Üçüncü aşama (42 gün): Her iki taraftan ölenlerin cesetleri ve kalıntıları kendilerine ulaşıldıktan ve teşhis edildikten sonra değiştiriliyor.
Mısır, Katar ve Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere çok sayıda ülke ve kuruluşun gözetiminde, Gazze Şeridi’nin yeniden inşa planının, konutlar, sivil tesisler ve altyapıyı da içerecek şekilde 3 ila 5 yıllık bir süre için uygulanması ve etkilenen herkese tazminat ödenmesi.
Gazze Şeridi’ndeki tam ablukanın kaldırılması.
Anlaşmanın garantörleri: Katar, Mısır, ABD, Birleşmiş Milletlerdir.
İsrail devlet medyasında yayımlanan anlaşma taslağındaki önemli maddeleri derledi.
Gazze’de ateşkesin nihai taslağı, üzerinde mutabakat sağlandıktan sonra İsrail güvenlik kabinesinin onayına sunulacak.
Anlaşma taslağının İsrail güvenlik kabinesince onaylanması halinde İsrail Adalet Bakanlığı, itirazlara fırsat verilmesi için serbest bırakılacak Filistinli esirlerin isim listesini Yüksek Mahkemeye sunacak.
Filistinli esirlerin isimleri için çıkacak karardan sonra da İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, müebbet hapis cezasına çarptırılmış Filistinli esirler için af çıkaracak.
Anlaşma birkaç aşamadan oluşacağı için açıklanacak ilk liste, anlaşma kapsamında serbest kalacak Filistinli tüm esirlerin isimlerini kapsamayacak.
Hamas ile İsrail arasındaki muhtemel anlaşma her biri 42 gün olan 3 aşamadan oluşuyor, İsrail ise ikinci aşamanın müzakerelerinde anlaşmayı iki aşamaya indirmek istiyor.
“İnsani aşama” olarak da anılan 42 günlük birinci aşama, İsrailli 33 esirin canlı veya ölü olarak teslim edilmesini içeriyor. Bu aşamada İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nde girdiği çoğu bölgeden çekilecek.
Taslağa göre, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin 7. gününde İsrailli esirlerin ilk grubu salıverilecek. İsrailli her esir askere karşı 30’u müebbet hapis cezasına çarptırılmış olmak üzere 50 Filistinli esir serbest kalacak.
İsrailli her yaşlı kadın ve erkek vatandaşa karşı ise Filistinli 30 esir serbest kalacak. Filistinli esirler kadın, çocuk veya hastalardan seçilebilecek.
Anlaşmanın yürürlüğe girmesinin 16. gününde başlayacak ikinci aşamada da Gazze’de tutulan İsrailli tüm esirlerin salıverilmesine dair kapsamlı bir anlaşma görüşmelerine geçilecek.
İkinci aşamanın içerdiği anlaşmalar, birinci aşamanın 5. haftasından önce belirlenmiş olacak. Anlaşmanın üçüncü ve son aşaması ise Gazze Şeridi’nin yeniden imarını içerecek.
Gazze Şeridi’nde ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesinin ilk gününden itibaren İsrail ordusu, yerleşim bölgelerinin dışına çekilecek.
İsrail’in insansız hava araçlarının (İHA) uçuşları da günlük 10 saat duracak, esir takasının olduğu günlerde ise İHA’ların uçuşu 12 saat duracak.
İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nden çekilmesi de Gazze’nin kuzeyi ile güneyi arasındaki Netzarim Koridoru ve Gazze-Mısır arasındaki Philadelphi Koridoru dahil olmak üzere aşamalı olarak gerçekleşecek.
Ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasında İsrail ordusunun saldırılarının kalıcı olarak durdurulması ve Gazze’den tamamen çekilmesi ilan edilecek. Daha sonra Gazze Şeridi’ne açılan sınır kapıları yolcu ve ticari geçişlere açılacak.
Anlaşmanın ilk aşamasında İsrailli her sivil esire karşı Filistinli 30 esir serbest bırakılacak.
Birinci aşamada salıverilecek her İsrailli asker esire karşı ise 30’u müebbet hapis cezasına çarptırılmış toplam 50 Filistinli serbest kalacak.
Tel Aviv yönetimi, müebbet hapis cezasına çarptırılan Filistinli esirlerin salıverildikten sonra işgal altındaki Batı Şeria’da kalmasına karşı çıkıyor. Zira, 2011 yılındaki esir takasında serbest kalan Filistinli bazı esirler Gazze Şeridi veya yurt dışına gönderilmişti.
Anlaşmanın birinci aşamasında serbest kalacak Filistinli esirler, 2011 yılındaki esir takası anlaşması gereği serbest kalan ve İsrail tarafından tekrar tutuklanan 47 kişiyi de kapsıyor.
Taslağa göre, serbest kalacak Filistinli esirler yeniden tutuklanmayacak.
Esir takası anlaşma taslağına göre, Gazze Şeridi’nde tutulan 98 İsrailli esirin hepsi serbest kalacak.
Ancak anlaşmanın “insani durum” adıyla anılan birinci aşamasında yaşlı, kadın, çocuk ve sivil yaralılardan oluşan 33 esir serbest bırakılacak.
Anlaşmanın ikinci aşamasında İsrailli askerler, üçüncü aşamada da ölmüş esirlerin cesetleri teslim edilecek.
Beklenen anlaşmanın yürürlüğe gireceği ilk günden itibaren Gazze Şeridi’ne günlük insani yardım yüklü 600 tırın girişine izin verilecek, 50’si yakıt yüklü olacak.
Anlaşmaya göre, günlük insani yardım yüklü 300 tır Gazze Şeridi’nin kuzeyine girecek. İnsani yardımların Gazze Şeridi’ne girişi ateşkes ve esir takası anlaşmasının 3 aşaması boyunca devam edecek.
Bu sürede Birleşmiş Milletler ve uluslararası örgütler, Gazze Şeridi’nde faaliyetlerini sürdürecekler.
Muhtemel anlaşmanın yürürlüğe gireceği ilk günden itibaren Filistinlilerin güneyden kuzeydeki evlerine dönmelerine izin verilecek. Ayrıca Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerinde hareket özgürlüğü olacak.
Ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesinin ardından Gazze’de altyapının yeniden imarı, elektrik ve su şebekelerinin inşası için çalışmalar başlayacak.
Ayrıca İsrail bombardımanı sonucu yıkılan kentlerdeki enkazın kaldırılması için gerekli ekipmanların girişine izin verilecek.
Evlerini kaybeden vatandaşların konaklaması için Gazze Şeridi’ne en az 60 bin geçici karavanın girişine izin verilecek.